Popchnięcie (ang. nudge), będący jednym z popularnych zastosowań nauk behawioralnych, koncentruje się na projektowaniu architektury wyborów w taki sposób, by zwiększał ona jakość podejmowania decyzji. Koncepcja ta została po raz pierwszy wprowadzona przez Richarda Thalera (University of Chicago), laureata Nagrody Nobla w 2017 roku, oraz jego współautora Cassa Sunsteina (University of Harvard). Pomimo swojej popularności, Impuls jest nadal kwestionowany pod wieloma względami. Jednak ostatni rozwój w pomiarze indywidualnych różnic w błędach kognitywnych, wraz z szybkim rozwojem technologii sztucznej inteligencji może pomóc pozbyć się niektórych z tych wątpliwości. 

Impuls koncentruje się głównie na wykorzystywaniu uprzedzeń poznawczych i używaniu ich do wpływania na podejmowanie przez ludzi lepszych decyzji. Niedawno Hengchen Dai i współpracownicy (University of California, Los Angeles, USA) ) przeprowadzili badanie Nudge, którego celem było zwiększenie liczby wizyt i szczepień poprzez manipulowanie bardzo silnym uprzedzeniem - efektem własności. Efekt ten jest w dużym stopniu powiązany z efektem obdarowania, terminem w ekonomii behawioralnej wyjaśniającym, dlaczego ludzie mają tendencję do zatrzymywania i oceniania bardziej pozytywnie rzeczy, które należą do nich, w przeciwieństwie do zdobywania takich, których jeszcze nie posiadają. Badanie polegało na wysłaniu wiadomości przypominającej, zmodyfikowanej przy użyciu zwrotów takich jak ‘już dostępna jest dla Ciebie’ oraz propozycji, aby ‘zgłosić się po swoją dawkę’. Miały to być subtelne zachęty, wywołujące w czytelniku efekt własności.  Wyniki okazały się znaczące - w porównaniu z osobami, które nie zostały poddane temu efektowi, wskaźniki wizyt i szczepień wzrosły odpowiednio o 84% (tj. 6,07 punktów procentowych) i 26% (tj. 3,57 punktów procentowych). Mimo to wielu moich kolegów nadal wątpi w skuteczność tego rodzaju wykorzystania Impulsu w Europie, szczególnie w odniesieniu do osób, które są zaciętymi przeciwnikami szczepień.

W ciągu ostatniej dekady Nudge zyskało szeroką akceptację wśród donatorów i decydentów na całym świecie jako narzędzie polityczne. Podejście to jest lubiane ze względu na jego zgodność z podstawową filozofią rządu, tj. chronieniem ludzi, zaspokajaniem ich potrzeb i upewnianiem się, że dokonują oni dobrych wyborów dla siebie i całej populacji, bez naruszania ich wolności wyboru (tzw. podejście liberalno-paternalistyczne). Decydowanie o tym co jest dobre dla ludzi, zawsze jest związane jednak z pewnym niebezpieczeństwem. Nie tylko dlatego, że niekoniecznie prawidłowo zakładamy posiadanie pełnej informacji na temat tego, "czego potrzebują", ale także dlatego, że poprzez Zachętę odbieramy im częściowo autonomię. Koncentrowanie się jedynie na poprawianiu błędów poznawczych i nie wystarczy do stworzenia bardziej racjonalnego decydenta –trzeba przede wszystkim ograniczyć niezamierzone ale szkodliwe konsekwencje naszego postępowania. Czy jesteśmy w stanie to zrobić?

W Impulsie zrozumienie potrzeb innych przekłada się na wiedzę o tym, jakie błędny kognitywne popełniają. Największym problemem w jego zastosowaniu jest założenie, że każdy człowiek popełnia te same błędy i dlatego schemat wyboru został stworzony zgodnie z ideą: jeden rozmiar pasuje do wszystkich. Oczywiście nie jest to prawdą. Popełniamy różne błędy kognitywne i robimy to z różną intensywnością. To czego potrzebujemy to zatem dokładne pomiary.  Vincent Berthet (Université de Lorraine) podkreślił znaczenie pomiaru indywidualnych preferencji w zakresie błędów kognitywnych i procesu podejmowania decyzji.  Cel ten nie został jeszcze osiągnięty, jednak przyszłe badania mogą wykorzystywać uczenie maszynowa oraz sztuczną inteligencję na co najmniej trzech poziomach. Po pierwsze, umożliwia wykrywanie wzorca popełniania błędów kognitywnych, który może zostać wyliczony na podstawie codziennych zachowań oraz komunikacji międzyludzkiej (np. analiza treści i multimodalna analiza emocji). Po drugie, zdobyte informacje będą dostarczane jako wiedza osobistej dla użytkownika, pomocna przy podejmowaniu lepszych decyzji. Wreszcie sztuczna inteligencja może zostać zaprojektowana tak, by spersonalizować  "Impuls", co prowadzi do dokładniejszego zrozumienia potrzeb użytkownika.

Dziennik Gazeta Prawna, 27 maja 2022