Słona zupa
Problem przemocy domowej wciąż stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia fizycznego i psychicznego kobiet. Dane Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wskazują, że aż 30 proc. kobiet na świecie doświadcza w życiu przynajmniej raz przemocy fizycznej lub seksualnej ze strony partnera. Cały czas toczy się debata dotycząca sposobów walki z nią – zwłaszcza natychmiastowego odizolowania sprawców przemocy. Co na ten temat mają do powiedzenia ekonomiści?
Lawrence Sherman (Uniwersytet w Cambridge) i Richard Berk (Uniwersytet Pensylwański) przeprowadzili jedno z pierwszych badań dotyczących wpływu aresztowań sprawców na rozwój przemocy domowej. Wykorzystali w tym celu eksperyment z udziałem policji z Minneapolis w USA: funkcjonariusze w losowy sposób decydowali, czy aresztują oprawcę, pouczą go, czy nakażą mu opuszczenie miejsca wspólnego przebywania z ofiarą na określoną liczbę godzin. Następnie przez sześć miesięcy po interwencji śledzone było zachowanie sprawcy. Uzyskane wyniki wskazały, że aresztowane jest najskuteczniejszym środkiem zapobiegawczym: sprawcy poddani takiemu traktowaniu wykazywali się później mniejszą skłonnością do przemocy w domu.
Z kolei Amalia R. Miller (Uniwersytet w Virginii) oraz Carmit Segal (Uniwersytet w Zurychu) w swoim badaniu skupiły się na wpływie zwiększenia udziału kobiet w policji na przestępstwa przeciwko kobietom, zwłaszcza na przemoc domową. Wykorzystując dane dla USA z okresu 1979-1991 Miller i Segal podały, że w tym okresie liczba policjantek w największych jednostkach zwiększyła się z 3,4 proc. do 10,1 proc. Jednocześnie ustaliły, iż wyższy udział kobiet wśród funkcjonariuszy na danym obszarze prowadzi do większej liczby zgłoszeń przemocy wobec kobiet. Zaś za tym idzie ograniczenie tego typu wykroczeń i przestępstw – zwiększenie liczebności kobiet w policji o 6 pkt. proc. prowadzi do zmniejszenia się liczby zgonów z rąk partnera wśród kobiet o 0,087na 100 tys. mieszkańców. Zmalała także liczba mężczyzn ginących z rąk broniących się przed nimi partnerek. Miller i Segal stwierdzają też, iż skala innych form przemocy domowej także maleje wraz ze zwiększeniem się udziału kobiet w policji.
Sofia Amaral (Bank Światowy), Gordon B. Dahl (Uniwersytet Kalifornijski w San Diego), Victoria Endl-Geyer (Instytut ifo), Timo Hener (Uniwersytet w Aarhus) oraz Helmut Rainer (Uniwersytet w Monachium) wykorzystali w swoim badaniu dane z ponad 120 tys. zgłoszeń dotyczących przemocy domowej dokonanych na policyjny telefon alarmowy w środkowej Anglii. Wyniki wskazują, iż aresztowanie sprawcy skutkuje spadkiem o 51 proc. prawdopodobieństwa kolejnego zgłoszenia w przeciągu 12 miesięcy. Jak podkreślają naukowcy – taki spadek nie jest skutkiem strachu przed odwetem ze strony oprawcy, ale wynika z ustania przemocy.
Na istotne wyzwanie wskazuje Radha Iyengar (Szkoła Ekonomii w Londynie): obowiązek aresztowania sprawców przemocy domowej, który w niektórych stanach USA funkcjonował od 1976 roku, często nie obniżał liczby ofiar śmiertelnych. Wykorzystując dane z okresu 1976-2003 Iyengar pokazuje, iż zmalało prawdopodobieństwo kontaktowania się przez ofiary z policją. Nie zgłaszając oprawców, ofiary próbowały ich chronić przed aresztowaniem. Ich działania zmniejszyły prawdopodobieństwo interwencji, a całkowity brak policji sprzyjał eskalacji przemocy.
Wnioski z istniejących badań są jednoznaczne: istnieją skuteczne sposoby ograniczania przemocy domowej, choć jak często bywa w życiu akcja rodzi reakcję. Izolowanie sprawcy przemocy z jednej strony pozwala uniknąć eskalacji, z drugiej zaś niestety zmniejsza skłonność ofiar do kierowania się po pomoc policji. Nawet, jeśli potrzebujemy nieco więcej badań określić, jak powstrzymać izolację ofiar – można skutecznie działać już dziś. Tak aby hasło ,,Bo zupa była za słona - powstrzymać przemoc domową” odeszło w zapomnienie.