Stanisław Cichocki

Policja w USA od wielu lat oskarżana jest o profilowanie rasowe czyli dyskryminacyjną praktykę polegająca na podejrzeniu kogoś o popełnienia przestępstwa ze względu na rasę, pochodzenie etniczne, religię lub pochodzenie narodowe. Przykładami profilowania rasowego są wykorzystanie rasy danego kierowcy w celu ustalenia, czy zostanie on zatrzymany w przypadku drobnych wykroczeń drogowych lub wykorzystanie rasy w celu określenia, którzy piesi zostaną przeszukani pod kątem posiadania nielegalnych substancji. Co o profilowaniu rasowym mówią w swoich badaniach ekonomiści?

Jedno z pierwszych badań dotyczące tego tematu przeprowadzili John Knowles (Uniwersytet Simona Frasera), Nicola Persico (Uniwersytet Northwestern) i Petra Todd (Uniwersytet Pensylwański). Wykorzystując dane dotyczące przeszukań pod katęm nielegalnych substancji wszystkich zatrzymanych pojazdów na jednym z odcinków autostrady w stanie Meryland w USA w latach 1995-1999 wykazali oni, że policja nie jest uprzedzona rasowo: udział zatrzymanych kierowców rasy afro amerykańskiej posiadających nielegalne substancje takie jak marihuana, heroina, kokaina czy LSD jest taki sam jak udział zatrzymanych kierowców rasy białej. Jednocześnie Knowles, Persico i Todd wskazują, że powyższy udział jest o wiele niższy w przypadku Latynosów, co jednak może wynikać z małej liczby obserwacji dotyczących kierowców tej rasy jaką dysponowali badacze. Dodatkowo podkreślają oni, że policja stara się maksymalizować liczbę przeszukań zakończonych sukcesem czyli odnalezieniem nielegalnych substancji.

Do innych wniosków doszli w swoim badaniu Kate Antonovics (Uniwersytet Kalifornijski w San Diego) oraz Brian Knight (Uniwersytet Browna). Przeanalizowali one dane dotyczące prawie 100 tysięcy mandatów drogowych wystawionych przez policjantów w Boston i wskazali, że w przypadku kierowców rasy afro amerykańskiej prawdopodobieństwo przeszukania pojazdu przez policję jest wyższe niż w przypadku kierowców rasy białej. Jednocześnie jednak prawdopodobieństwo posiadania przez zatrzymanego kierowcę nielegalnych substancji jest takie samo w przypadku kierowców rasy afro amerykańskiej i rasy białej. Dodatkowo Antonovics i Knight zwracają uwagę, iż policjanci z większym prawdopodobieństwem dokonują przeszukań pojazdów kierowców innej rasy niż rasa policjanta, co zdaniem badaczy wskazuje na profilowanie rasowe.

Również Felipe Goncalves (Uniwersytet Kalifornijski w Los Angeles) i Steven Mello (Dartmouth College) pokazują, iż policja w USA dokonuje profilowania rasowego. W swojej analizie wykorzystali one dane dotyczące ponad 2 milionów mandatów drogowych wystawionych w stanie Floryda w USA w latach 2005-2015 i pokazali, że kierowcy rasy białej mają o około 3,5-4,9 punktów procentowych wyższe prawdopodobieństwo uzyskania zniżki przy wystawianiu mandatów niż kierowcy innych ras. Goncalves i Mello pokazują także, iż ok. 42% policjantów w stanie Floryda stosuje wspomnianą powyżej praktykę dyskryminacyjną w stosunku do mniejszości rasowych przy czym wyższym prawdopodobieństwem stosowania takich praktyk cechują się policjanci rasy białej i latynoskiej.  

Z kolei Pauline Grosjean, Federico Masera i Hasin Yousaf (wszyscy Uniwersytet New South Wales) wskazują, że dyskryminacja ze strony policji w stosunku do kierowców rasy afro amerykańskiej nasiła się szczególnie po spotkania wyborczych Donalda Trumpa w trakcie jego kampanii prezydenckiej w latach 2015-2016. Wykorzystując dane dotyczące prawie 12 milionów mandatów drogowych Grosjean, Maser i Yousaf pokazują, iż prawdopodobieństwo zatrzymania kierowcy rasy afro amerykańskiej rośnie po wspomnianych wyżej spotkaniach wyborczych o około 1 punkt procentowy i efekt ten utrzymuje się na niezmienionym poziomie przez ok. 30 dnia a następnie stopniowo wygasa. Dodatkowo efekt ten jest większy w przypadku policjantów o uprzedzeniach rasowych oraz w hrabstwach o silniejszych postawach rasistowskich, hrabstwach, które doświadczyły nienawiści rasowej w XIX i XX w. jak również w hrabstwach, które były bardziej zależne od niewolnictwa. 

Jakie wnioski płyną z tych badań? Jak widać policja w USA wciąż stosuje profilowanie rasowe co pociąga za sobą negatywne skutki. Do przyciągających uwagę mass mediów należą te z nich które pociągają za sobą ofiary śmiertelne. Nie należy jednak zapominać o innych takich jak niższe zaangażowanie społeczne mniejszości rasowych, niższa frekwencja wyborcza wśród tych mniejszości czy też niższy poziom wykształcenia.

Felieton ukazał w Dzienniku Gazecie Prawnej 25 listopada 2022 r.