Strefy Niskiej Emisji to oznakowane obszary w miastach, do którego nie mogą wjeżdżać pojazdy o zbyt wysokiej emisji spalin. Niemcy zaczęli w 2008 roku od utworzenia 11 stref i stopniowo rozszerzali je aż do 58 w 2018 roku. Czy ich obecność jest skuteczna i przekłada się na zdrowie mieszkańców?

Nico Pestel (IZA) oraz Florian Wozny (Niemiecka Agencja Kosmiczna) badają efekty wprowadzenia Stref Niskiej Emisji, ograniczających dostęp wysokoemisyjnych pojazdów do śródmiejskich obszarów w niemieckich miastach.

Ich wyniki potwierdzają, że wprowadzenie Strefy Niskiej Emisji wydaje się skuteczne w zmniejszaniu lokalnego zanieczyszczenia powietrza i ograniczaniu występowania naruszeń norm jakości powietrza. Autorzy znajdują ujemny i statystycznie istotny wpływ na poziom zanieczyszczeń zarówno pyłem PM10, jak i stężenia tlenku azotu. Wprowadzenie zakazu pojazdów co najmniej o klasie emisji Euro 1 powoduje zmniejszenie rocznego stężenia PM10 o 5,8% średniej. Średni poziom tlenku azotu zmniejsza się o 5,3% średniej. Wprowadzenie Strefy Niskiej Emisji zmniejsza roczną liczbę dni, w których stężenie PM10 przekracza dopuszczalny próg 50 μg∕m3 o 6,5 dnia, co stanowi 40 procent średniej.

Kolejne pytanie dotyczy tego, czy poprawa jakości powietrza spowodowana utworzeniem stref niskiej emisji przekłada się na poprawę zdrowia poprzez ograniczenie hospitalizacji, zwłaszcza z powodu chorób układu krążenia i układu oddechowego. Wozny i Pestel stwierdzają spadek udziału wszystkich chorób układu krążenia o około 1,1 punktu procentowego w porównaniu ze średnią wynoszącą 14 proc. Biorąc pod uwagę, że średnia liczba pacjentów hospitalizowanych rocznie wynosi 21 471,  odpowiada to średnio około 236 przypadkom na szpital w ciągu roku.

W innym badaniu Alexander Rohlf (MCC), Felix Holubb (Uniwersytet Mannheim), Nicolas Koch (MCC), and Nolan Rittera (MCC) również podejmują się przeanalizowania efektu wprowadzenia 49 Stref Niskiej Emisji w latach 2008-2013 w Niemczech. Potwierdzają oni wyniki Pestela i Woznego: Strefy Niskiej Emisji poprawiają jakość powietrza dla około 21,3 mln osób poprzez zmniejszenie stężenia cząstek stałych o około 1,6 µg/m3 lub 5,9%.

Badacze eksplorują także dane o wydatkach na produkty farmaceutyczne. Dane te pochodzą od niemieckiego ubezpieczyciela AOK. Co trzecia osoba ubezpieczona publicznie w Niemczech jest członkiem AOK. Szacunki Rohlfa i kolegów wskazują, że wprowadzenie Stref Niskiej Emisji przyczyniło się do obniżenia wydatków na leki związane z przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) i astmę o 2,8% oraz o z chorobami serca (z wyłączeniem nadciśnienia) o 3,8 %, w porównaniu z poziomem z 2007 roku. Oznacza to roczne łączne oszczędności rzędu 15 milionów euro dla osób mieszkających w Strefach Niskiej Emisji. Warto także zwrócić uwagę, że to jedynie koszty leków. Badacze nie biorą pod uwagę np. potencjalnie wyższej śmiertelności spowodowanych zanieczyszczeniem.

Także Markus Gehrsitz (Uniwersytet Strathclyde) analizuje efekty Stref Niskiej Emisji na poprawę czystości powietrza i stanu zdrowia. W swoich badaniach wziął pod lupę 82 miasta z których część wprowadziła Strefy Niskich Emisji, a inne ich nie przyjęły.

Według Gehrsitza wprowadzenie Stref wiąże się z umiarkowanymi redukcjami w poziomach PM10. Ponadto, wielkość tych redukcji zależy od stopnia restrykcyjności Strefy. Strefa, w której obowiązuje zakaz wjazdu tylko pojazdów z klasy Euro 1, wiąże się ze spadkiem poziomu PM10 od 1,5% do 2,5%, podczas gdy bardziej restrykcyjne Strefy poziom PM10 o 3- 4%. Obniżki są jeszcze bardziej widoczne w pobliżu głównych szlaków komunikacyjnych i na stacjach o szczególnie wysokim poziomie zanieczyszczeń.

Badacz analizuje także wpływ wprowadzenia Stref Niskich Emisji na zdrowie noworodków. Nie znajduje silnych dowodów na istnienie związku pomiędzy występowanie niskiej masy urodzeniowej i obecność Stref, jednak istnieje statystycznie istotna zależność pomiędzy występowaniem martwych urodzeń a Strefami. Ich wprowadzenie przekłada się na zmniejszenie o ok. 16% częstości porodów martwych dzieci. Z około 160 000 urodzeń rocznie w miastach, które przyjęły Strefy oznaczałoby uratowanie 96 niemowlaków rocznie.

Podsumowując: badania niemieckich Stref Niskiej Emisji potwierdzają, że jest to skuteczny sposób obniżenia poziomu zanieczyszczenia w centrach miast pyłami PM10 lub tlenkiem azotu. Badania wskazują także istnienie pozytywnego wpływu Stref Niskiej Emisji na zdrowie mieszkańców. Jednakże zaobserwowana poprawa jakości powietrza wydaje się zbyt mała, aby przełożyła się na znaczną poprawę zdrowia publicznego.