Sebastian Zalas

Jan De Loecker (KU Leuven) oraz Chad Syverson (Chicago Booth) (2021) pokazują, że w przemyśle USA i Kanady, w wąsko zdefiniowanych sektorach, firmy z 90-percentyla rozkładu produktywności są dwa razy bardziej produktywne w porównaniu do firm z 10 percentyla. Oznacza to, że jedna firma z tych samych nakładów jest w stanie wyprodukować dwa razy więcej niż inna firma. Jest to znaczna różnica. Co sprawia że takie różnice mogą występować w gospodarce? Okazuje się że jednym z czynników wyjaśniających te różnice jest sposób zarządzania.

Nicholas Bloom (Stanford), Raffaella Sadun (Harvard) oraz John Van Reenen (MIT, LSE) analizują związek pomiędzy produktywnością a zarządzaniem. Zebrali dane o 11,000 tysiącach firm z 34 krajów. Autorzy konstruują wskaźnik zarządzania, korzystając z zebranych na podstawie wywiadu informacji o podstawowych praktykach zarządzania, ocenianych od 1 do 5. Dane te pokazują że wskaźnik zarządzania, podobnie jak produktywność, charakteryzuje się zauważalnym rozproszeniem w każdym z krajów, jak i pomiędzy krajami. Najwyższe wartości produktywności i wskaźnika zarządzania obserwowano w USA. Autorzy znajdują pozytywny związek pomiędzy wskaźnikiem zarządzania a produktywnością. Średnio wzrost o 1 wskaźnika zarządzania jest związany ze wzrostem produkcji o ok. 10 procent. To pokazuje, że jakość zarządzania ma związek z produktywnością. Autorzy także analizują jak różnice we wskaźniku zarządzaniu mogą wyjaśnić zróżnicowanie w produktywności. Gdy chodzi o różnice pomiędzy krajami, to czynnik zarządzania wyjaśnia średnio 30% różnicy w produktywności pomiędzy USA a pozostałymi krajami. Ponadto autorzy analizują jaka część różnicy pomiędzy 90-tym a 10-tym percentylem rozkładu produktywności wynikają z praktyk zarządzania. Okazuje się, że jest to średnio 19 procent.

Michela Giorcelli (2019) analizuje efekty programu Productivity Plans oferowanego przez USA dla włoskich firm na początku lat pięćdziesiątych. Program ten dotyczył małych i średnich firm (zatrudnienie pomiędzy 10 a 250 pracowników) z sektora przemysłowego. Z ponad 6,000 firm, ponad 3,500 złożyło wnioski o udział w programie. Firmy mogły ubiegać się o pomoc technologiczną, szkolenie z zarządzania lub o oba rodzaje wsparcia. Firmy aplikowały w pierwszej połowie 1951 roku. W końcu 1951, z powodu zaangażowania USA w wojnę w Wietnamie, budżet programu został nieoczekiwanie zmniejszony. Na tyle, że 3,500 firm w programie wzięło udział 750 firm. Taki rozwój sytuacji stworzył tzw. naturalny eksperyment. Skupimy się tutaj na przedstawieniu wyników dla firm które wnioskowały o szkolenie z zarządzania.

Firmy które otrzymały szkolenie z zarządzania stały się bardziej produktywne. Produktywność bowiem wzrosła o 14 procent już rok po interwencji, w porównaniu z firmami które ostatecznie nie wzięły udziały w programie. Ta różnica rosła w czasie, tak że po 15 latach,  wyniosła ponad 40 procent na korzyść firm korzystających ze szkolenia. Podobny trend zaobserwowano w sprzedaży. Różnica po roku wyniosła 6 procent, a po 15 latach, wynosiła ponad 30 procent. Co więcej, transfer wiedzy o zarządzaniu miał pozytywny wpływ na to jak długo firmy utrzymały się na rynku. Firmy skorzystały z wiedzy z zakresu zarządzania miały wyższe prawdopodobieństwo przetrwania niż firmy, które w programie nie wzięły udziału. Różnica ta powiększała się wraz z upływem lat. Po 15 latach od udziału w programie przetrwało ok. 20 procent więcej firm niż tych które w nie brały udziały w programie. Po jeszcze dłuższym czasie, 15 procent firm które otrzymały transfer wiedzy z zarządzania było nadal rynku w latach 2010-2013, w porównaniu z jedynie 2 procentami firm, które aplikowały o udział w programie, ale ostatecznie nie wzięły w nim udziału.

Miriam Bruhn (World Bank), Dean Karlan (Northwestern) oraz Antoinette Schoar (MIT) przeprowadzają eksperyment na próbie 432 mikro, małych i średnich meksykańskich firm. W 150 z nich wprowadzono subsydiowane konsultacje z zakresu zarządzania. Cztery godziny tygodniowo przez jeden rok, właściciele-menadżerowie spotykali się z ekspertami,  dopasowanymi do potrzeb ich przedsiębiorstwa. Po roku, badacze zaobserwowali pozytywny wpływ szkoleń menedżerskich na produktywność oraz rentowność (ROA). W dłuższym okresie 5 lat, firmy które skorzystały ze szkoleń miały wyższe zatrudnienie. Oznacza to że krótkookresowe efekty nie były przypadkowe, ponieważ firmy rzeczywiście wzrastały. Ponadto, w części firm, po zakończeniu eksperymentu, współpraca z ekspertami została podtrzymana.

Podsumowując, wkład menadżerów ma istotny wpływ na wyniki i rozwój firm. Relacja pomiędzy produktywnością i praktykami zarządzania pokazuje że inwestycja w rozwój umiejętności zarządzania  produkcją przedsiębiorstwa może przyczynić się do poprawy pozycji firmy na rynku nawet na wiele lat. Ponadto ulepszanie procesów zarządzania może mieć wpływ nie tylko na pojedyncze firmy, ale na pozycję całych gospodarek, szczególnie tych w krajach rozwijających się gdzie brakuje wielu podstawowych zasobów.

Dziennik Gazeta Prawna, 11 listopada 2022 r.