W ostatnich latach obserwowaliśmy ekspansje nakładów na polityki rodzinne w krajach OECD.  Czy takie działania prowadzą do w zrostu dobrobytu? W literaturze makroekonomicznej transfery rodzinne tradycyjne rozpatruje się w kontekście efektów zewnętrznych wynikających z indywidulanych decyzji dotyczących dzietność w kontekście repartycyjnych systemów emerytalnych. Jeżeli rodziny są homogeniczne rodzaj zastosowanych instrumentów wspierania dzietności jest bez znaczenia. Co, jeżeli rodziny różnią się? A w szczególności jakie konsekwencje dla pożądanych społecznie polityk rodzinnych niesie rosnącą skala nierówności i ryzyka dochodowego? Te i inne pytania adresuje Oliwia w swojej rozprawie doktorskiej. 

Redystrybucja dochodów poprzez np. progresywne opodatkowanie pracy lub progresywne świadczenia emerytalne, częściowo niweluje skalę ryzyka dochodowego. Co więcej, znaczenie tej redystrybucji jest jeszcze większe w przypadku rodzin z dziećmi, gdyż zakres ubezpieczenia prywatnego jest w przypadku tych rodzin mniejszy. Po pierwsze, wychowanie dzieci wiąże się ze spadkiem czasu jakie gospodarstwo może przeznaczyć na pracę. W przypadku niekorzystnego szoku dochodowego, gospodarstwo z dziećmi nie może zwiększyć podaży pracy w tym samym stopniu co gospodarstwo bezdzietne. Po drugie, obecność dzieci w gospodarstwie domowym zmniejsza elastyczność struktury wydatków. Należy zaznaczyć, że poza standardowymi dla literatury kanałami redystrybucji, tj. w ramach systemu emerytalnego i progresywnego opodatkowania, polityki rodzinne również mogą stanowić źródło ubezpieczenia przed ryzykiem dochodowym. W literaturze przedmiotu brak jest opracowań analizujących, jak system podatkowy i transferów społecznych wpływa na dzietność i dobrobyt w kontekście ryzyka dochodowego.  

W rozprawie weryfukuje nastepujące hipotezy badawcze:

[H1] Kompozycja polityk rodzinnych nie jest neutralne dla ich dobrobytowych i makroekonomicznych konsekwencji

[H2] Endogeniczna dzietność poprawia kompromis pomiędzy równością a efektywnością (ang. equity-efficiency trade off) w ramach zabezpieczenia społecznego. 

W celu zweryfikowania postawionej hipotez skonstruowałam model nakładających się pokoleń, z endogenicznym wyborem liczby dzieci i idiosynkratycznymi szokami dochodowym. W modelu uwzględniłam redystrybucje w ramach systemu emerytalnego, systemu podatkowego i instrumentów wsparcia rodzin takich jaki: opieka przedszkolna, ulgi podatkowe powiązane z dzietnością i bezpośrednie transfery pieniężne powiązane z liczbą dzieci. Ze względu na dostępność danych niezbędnych do kalibracji modelu i potencjał publikacyjny, zdecydowałam się na kalibrację modelu do gospodarki Stanów Zjednoczonych (po modyfikacji kalibracji model ma zastosowanie do innych krajów). 

Wyniki moich badań wskazują, że dla efektów dobrobytowych liczy się nie tylko skala polityki rodzinnej, ale przede wszystkim zestaw instrumentów wykorzystanych do osiągania celów dzietnościowych. Dla tego samego poziomu wydatków na polityki rodzinne, można osiągnąć zarówno wzrost jak i spadek dobrobytu w zależności od dobranych instrumentów. W moim modelu w stymulowaniu dzietności lepiej sprawdzają się polityki ukierunkowane na stabilizację dochodów gospodarstw domowych. Niebagatelne są także efekty redystrybucyjne polityk rodzinnych. Przykładowo, opieka wczesnoszkolna daje większe korzyści pracującym rodzicom o wysokich wynagrodzeniach, a transfery pieniężne dają relatywnie większe korzyści rodzinom o niższych dochodach. W optymalnej kombinacji obserwuje większy udział tego drugiego instrumentu. 

Dodatkowo pokazałam, że nawet przy optymalnych wydatkach na polityki rodzinne, dobrobyt wciąż można poprawić poprzez zwiększenie progresji w systemie podatkowym. Ten rezultat wynika z określenia nowych kanałów wpływających na wybór pomiędzy efektywnością a równością (ang. equity-efficiency trade off) w ramach zabezpieczenia społeczne. Zwiększenie skali ubezpieczenia przekłada się na wyższą dzietność, co generuje efekty zewnętrzne poprzez repartycyjny system zabezpieczenia społecznego (czy też dług publicznego), a tym samym, zwiększa optymalne ubezpieczenie w ramach wyboru pomiędzy równością a efektywnością.