Obecnie policja w wielu państwach na świecie przeżywa poważny kryzys wizerunkowy, który związany jest także z jej skutecznością w ograniczeniu przestępczości. Zasadnicze pytanie jakie nasuwa się w tym kontekście dotyczy czynników, które mogą oddziaływać na możliwości policji w przypadku zwalczania przestępczości. W jaki sposób ekonomiści analizują te czynniki i jakie wnioski płyną z ich badań?

Najczęściej wskazywanym czynnikiem mogącym ograniczyć przestępczość jest liczba policjantów. Badania w tym zakresie prowadzone były już od lat 70 XX wieku jednak obarczone były one zasadniczą wadą, która polegała na braku możliwości uchwycenia tzw. problemu równoczesności. Objawiał się on w następujący sposób: wysoka przestępczość najprawdopodobniej skutkować będzie zwiększeniem liczby policjantów a co za tym idzie zależność między liczbą policjantów a przestępczością będzie dodatnia i to pomimo faktu, iż przyrost liczby policjantów przyczyni się najprawdopodobniej do ograniczenia przestępczości. Ze względu na problem równoczesności badania te wskazywały, że zwiększenie liczby policjantów albo nie ma żadnego wpływu na przestępczość albo wręcz prowadzi do jej zwiększenia.

Pierwsze badanie, które pozbawione było problemu równoczesności przeprowadził Steven Levitt (Uniwersytet w Chicago). Pokazał on, że zwiększenie liczby policjantów prowadzi do istotnego zmniejszenia liczby popełnianych przestępstw przeciwko życiu. Natomiast w przypadku przestępstw przeciwko mieniu wpływ zwiększenia liczby policjantów na liczbę popełnianych przestępstw był o wiele mniejszy. Aby poradzić sobie z problemem równoczesności Levitt wykorzystał informacje dotyczące wyborów gubernatorów i burmistrzów w USA – pokazał on, że istnieje związek między zwiększeniem liczby policjantów w danym stanie lub mieście a tymi wyborami, które to zwiększenie nie jest spowodowane przestępczością lecz czynnikami politycznymi i wizerunkowymi.

Do podobnych wniosków jak Levitt dochodzą William N. Evans (Uniwersytet Notre Dame) i Emily G. Owens. W swoim badaniu analizowali oni uchwalony przez Kongres USA w 1994 program wsparcia finansowego dla jednostek policji, w ramach którego do 2004 r. jednostkom tym udzielono wsparcia w wysokości 11,3 mld dolarów z czego ok. 5 mld dolarów zostało przeznaczonych na zatrudnienie 64 tysięcy nowych policjantów. Używając danych dla 2074 miast za okres 1990-2001 Evans i Owens pokazują, iż przyznanie danej jednostce policji grantu z wyżej wymienionego programu na zatrudnienie nowych policjantów prowadziło do spadku kradzieży samochodów, włamań, rozbojów i napadów z bronią w ręku. Dodatkowo przyznanie jednostce policji grantu z wyżej wymienionego programu na nowe technologie prowadziło do spadku liczby wspomnianych przestępstw oraz kradzieży.

Z kolei Cheng Cheng (Uniwersytet Mississippi) i Wei Long (Uniwersytet Tulane) wskazują w swoim badaniu na dwa czynniki, które może wykorzystać policja aby zmniejszyć przestępczość. W tym celu Cheng i Long wykorzystali dane związane z powołaniem w Nowym Orleanie nowej jednostki policji odpowiedzialnej za zwalczanie przestępczości w Dzielnicy Francuskiej. Pokazali oni, iż zwiększenie obecności policji poprzez działalność wspomnianej jednostki doprowadziło do spadku rozbojów w tej dzielnicy o 37,4%, napadów z bronią w ręku o 16,9% oraz kradzieży o 13%. Drugim czynnikiem, na który zwracają uwagę Cheng i Long są zmiany w zarządzeniu wskazaną jednostką. Lepszy nadzór nad działaniami policjantów oraz motywowanie ich do wysiłku skutkowały w Dzielnicy Francuskiej spadkiem liczby rozbojów o 22,12 a liczby napadów z bronią w ręki o 5,56 na kwartał.

Na podobne czynniki wskazują Anna Bindler (Uniwersytet w Kolonii) i Randi Hjalmarsson (Uniwersytet w Goteburgu). Przeanalizowały one wpływ stworzenia pierwszej zawodowej jednostki policji, londyńskiej Metropolitan Police w 1829 r., na przestępczość w tym mieście. Bindler i Hjalmarsson pokazują, iż powołanie tej jednostki doprowadziło do spadku przestępstw z użyciem przemocy o 40% przy braku spadku przestępstw przeciwko mieniu. Dodatkowo Bindler i Hjalmarsson zauważają, że zmiana zarządzania w walce z przestępczością poprzez zastąpienie zdecentralizowanych, lokalnych, prywatnych grup stróży zawodową, publiczną, scentralizowaną jednostką policji, z której policjanci o nagannych zachowaniach byli szybko wydalani także skutkowała obniżeniem się przestępczości.

Jak widać czynników, które mogą oddziaływać na skuteczność policji w zwalczaniu przestępczości jest co najmniej kilka. Warto je dokładnie przeanalizować i zastanowić się nad ich zastosowaniem w walce z przestępczością. Tak aby klimaty rodem z kultowej ,,Ekstradycji” czy ,,Pitbulla” podziwiać już można było wyłącznie na małym ekranie.

GRAPE | Tłoczone z danych dla Dziennika Gazety Prawnej, 27 sierpnia 2021 r.