Umowa UE-USA to jeden tylko z licznych przykładów tzw. regionalnych porozumień handlowych (RTA). Członkowie WTO zawierają coraz więcej regionalnych porozumień handlowych. Są to umowy, w których strony zobowiązują się do przyznania preferencji w handlu towarami konkretnym krajom. Tradycyjnie uznaje się, że porozumienia RTA dotyczą przede wszystkim liberalizacji handlu dobrami. Tymczasem obecnie ich zakres jest zdecydowanie szerszy i coraz częściej obejmuje inne obszary jak: usługi, inwestycje bezpośrednie, własność intelektualna, handlowe aspekty inwestycji, zamówienia publiczne czy pomoc publiczna. Również TTIP pomiędzy USA a UE będzie tego typu umową.

Liczba umów RTA zawartych w latach 1950–2010

Źródło: World Trade Report (2011, s. 55).

Regionalne porozumienia handlowe są odstępstwem od wielostronnego systemu handlu opartego na fundamentalnej w WTO zasadzie niedyskryminacji. Ponieważ jednak WTO – szczególnie w ostatnich kilku latach – tkwi w impasie, rozpowszechniają się umowy regionalne, do których zawarcia nie potrzeba zgody wszystkich 159 państw należących do WTO.

Coraz częściej umowy regionalne obejmują nie tylko handel towarami (czy kwestie bezpośrednio z nim związane, takie jak standardy techniczne, wymogi sanitarne i fitosanitarne, podatki eksportowe, środki antydumpingowe, itp.), ale także szereg innych dziedzin. Chodzi między innymi i warunki wymiany usługami, kwestie dotyczące własności intelektualnej, handlowe aspekty inwestycji, zamówienia publiczne czy pomoc publiczną. Ponadto należą do nich obszary nieobjęte prawem WTO jak ochrona środowiska, ochrona praw człowieka, walka z korupcją czy handlem narkotykami, sprawy społeczne, migracyjne czy współpraca w dziedzinach badań i rozwoju.

Zarówno Stany Zjednoczone jak i Unia Europejska mają duże doświadczenie w prowadzeniu polityki handlowej poprzez tworzenie sieci regionalnych porozumień handlowych, ale charakter tych umów jak i zakres geograficzny znacznie się różni. Stany Zjednoczone swoją pierwszą umowę zawarły z Izraelem w 1985 i jak dotąd jest to jedyna umowa obejmująca tylko liberalizację przepływu towarów. Pozostałe umowy, w tym dwie wielostronne, są umowami rozszerzonymi o daleko posuniętą integrację gospodarczą, przy czym USA zawiera umowy przede wszystkim z państwami amerykańskimi. Dodatkowo USA zawarły porozumienie z paroma państwami Bliskiego Wschodu (Jordania, Oman, Bahrajn), Azji (Singapur i Republika Korei) oraz z Marokiem i Australią. Trzeba pamiętać, że Stany Zjednoczone mają również duże doświadczenie w zawieraniu umów chroniących i promujących ich inwestycje bezpośrednie. Jeśli ochrona inwestycji nie jest przedmiotem umów o strefie wolnego handlu, USA zawiera tzw. BITs (bilateral investment treaties), przy czym USA zawarły znacznie więcej BIT-ów niż RTA.

W przeciwieństwie do USA, Unia Europejska jest światowym liderem pod względem zawartych porozumień regionalnych, a zawarte przez nią umowy charakteryzują się dużą różnorodnością: wielostronne i bilateralne, międzyregionalne i wewnątrzregionalne, handlowe i integracyjne. UE podpisuje porozumienia regionalne z państwami wysokorozwiniętymi (kraje EFTA) ale również coraz częściej z państwami transformacji czy rozwijającymi się. W sumie umów tych jest kilkadziesiąt.