Od połowy lat 90tych maleje gospodarcze znaczenie UE i USA – zarówno jeśli chodzi o handel towarami, jak i usługami. Wynika to głównie z dynamicznie rosnącej roli państw BRIC (Brazylia, Rosja, Indie i Chiny) w tym szczególnie Chin oraz Rosji. TTIP jest rodzajem magicznego zaklęcia – intensyfikując współpracę między UE i USA mamy nadzieję … mniej być marginalizowanymi. Również umowa ma zamanifestować solidarność między UE a USA co w kontekście aktualnych stosunków z Rosją nabrało dodatkowo nowego wymiaru. 
USA i EU odpowiadają wspólnie za generowanie ponad połowy światowego PKB (52%) oraz za 1/3 przepływów w globalnym handlu. Jednak udział w PKB światowym zarówno USA jak i UE spadł od 1995, podczas gdy krajów BRIC zwiększył się o 7 pkt. proc, wynosząc dziś 15%. W sumie PKB państw BRIC zwiększył się od 1995 roku ponad trzykrotnie.

UE jest największym na świecie eksporterem (5,80 bln USD w 2012 r.) i importerem towarów (5,84 bln USD w 2012 r). Udział UE w światowej wymianie towarowej osiągnął w 2012 r. poziom aż 31%. Jednak ta wysoka pozycja wynika z intensywnej wymiany handlowej między krajami członkowskimi (ponad 60% wymiany UE to wymiana wewnętrzna). Jeśli mierzyć jedynie handel zewnętrzny UE (bez handlu wewnętrznego), to jej udział w handlu światowym wynosi już tylko 12%. USA to trzeci eksporter świata za UE i Chinami oraz drugi importer na świecie. Udział USA w światowej wymianie towarowej osiągnął w 2012 r. poziom 8,4 % w przypadku eksportu i 12,6% - importu. Te imponujące liczby są jednak w trendzie spadkowym. 

Zmiany znaczenia wybranych państw i UE (handel zewnętrzny) w eksporcie światowym w latach 1995-2012, w %

Źródło: UNCTAD

Od 1995 roku zarówno udział UE jak i USA w handlu światowym maleje, a bardzo dynamicznie wzrasta eksport krajów BRIC. W 1995 roku udział UE (zewnętrzny) i USA stanowił w sumie około 25% światowego eksportu zaś państw BRIC trochę ponad 5%. Do 2012 udział BRIC (głównie za sprawą Chin) wzrósł o prawie 10 punktów procentowych do 17 %. Tymczasem udział UE i USA spadł w sumie ponad 5 o punktów procentowych.

Porównanie zmian znaczenia eksportu krajów BRIC do zagregowanego eksportu USA i UE (handel zewnętrzny) w eksporcie światowym w latach 1995-2012, w %

Źródło: UNCTAD

Można więc mówić o zbliżającej się zmianie sił w handlu światowym. Umowa TTIP pomiędzy USA a UE ma temu procesowi zapobiec poprzez pobudzenie wymiany handlowej między stronami.