Wealth inequality, demographic change and family

W pierwszej kolejności sprawdzona zostanie teza, iż progresywne opodatkowanie dochodu z pracy oraz dochodów z tytułu własności ma odmienne działanie, tzn. progresywne opodatkowanie pracy zniechęca do gromadzenia majątku, ale nie na odwrót. Rozwinięciem podejścia wpływu szoków zagregowanych może być w tym przypadku sprawdzenie ich wpływu na poziomie mikroekonomicznym dla heterogenicznych agentów i poszukiwanie ich dopasowania do heterogeniczności w ujęciu ex-post. Druga weryfikowana hipoteza wywodzi się z pierwszej i obejmuje badanie strategii ubezpieczania się od ryzyka idiosynkratycznego w ramach heterogenicznych, wyodrębnionych typów rodzin, uwzględniając dodatkowo aspekt transformacji gospodarczej krajów środkowoeuropejskich. Wyniki omawianego badania będą zestawione z modelowym ujęciem alternatywnej gospodarki z indywidualnymi, homogenicznymi agentami. W tym przypadku oczekiwany jest interesujący, pod względem wniosków, wpływ użycia modelu nakładających się pokoleń. Trzecia i ostatnia teza będzie łączyć dwie poprzednie poprzez weryfikację zastosowania polityk progresywnego opodatkowania do łagodzenia nierówności majątkowych w oparciu o model heterogenicznych rodzin w zestawieniu z modelem indywidualnych agentów o homogenicznych preferencjach.

Nasz wkład do literatury będzie polegał na skonstruowaniu modelu nakładających się pokoleń (OLG) uwzgledniającego zróżnicowane źródła szoków. Mamy nadzieję, że taki model będzie lepiej dopasowany do danych w stosunku do obecnych modeli. Wykorzystamy ten model do zbadania wpływu na nierówności (oraz stronę fiskalną) podatków majątkowych, proponowanych np. przez Piketty (2013). Porównamy opodatkowanie pracy i majątku, oraz skutki wprowadzenia progresji (np. np. Kindermann i Kruger, 2016 przeprowadzili taką analizę dla progresji podatków dochodowych z szokami na dochodach z pracy). Zgodnie z naszą najlepsza wiedzą będzie to pierwsze badanie uwzględniające wielorakie źródła szoków (ważna praca poświęcona temu zagadnieniu – Benhabib, Bisin i Zhu (2015) – rozwiązuje model tylko w stanie ustalonym i nie uwzględnia w pełni  wymiaru nakładających się pokoleń). Innowacyjność naszego podejścia polega także na porównaniu progresji podatkowej dla dochodów i majątku. Ponadto w modelu będziemy bezpośrednio modelować zachowanie rodziny (a nie jednostek jak w wymienionych pracach). Wiele badań wskazuje (np. Buciol et al., 2016; Attanasio et al. 2016), że rodzina jest efektywnym sposobem ubezpieczenia się od idiosynkratycznego ryzyka. Większość miar nierówności odnosi się do poziomu gospodarstwa domowego. Z uwagi na powyższe czynniki powinno się bezpośrednio modelować zachowania gospodarstw a nie jednostek.

Zweryfikujemy następujące trzy hipotezy:

(H1) Po pierwsze, progresywne opodatkowanie majątku i dochodu z pracy generuje przeciwstawne efekty, tj. progresywne opodatkowanie dochodów z pracy zmniejsza akumulację kapitału, natomiast progresywne opodatkowanie majątku nie zmniejsza podaży pracy. Wcześniejsze badania pokazują, że progresywne opodatkowanie pracy zmniejsza akumulację kapitału w przypadku jednostek z górnej części rozkładu dochodów. Natomiast efekty opodatkowania majątku, pomimo debat zainspirowanych badaniem Piketty (2013), nie były dotąd formalnie analizowane, zwłaszcza za pomocą modelu OLG.

Nasze podejście do modelowania nierówności jest innowacyjne i pozwala na analizowanie nowych problemów. Np. budując na Krussel i Smith (1998) można rozważyć zagregowany szok, który jednocześnie oddziałuje na dochody z pracy i kapitału, wywierając wpływ na nierówności. Alternatywnie, możliwe jest rozważenie wielorakich szoków idiosynkratycznych, oraz heterogeniczności ex ante.

 (H2) Po drugie, wpływ opodatkowania majątku i pracy na akumulację kapitału jednostek z górnej części rozkładu dochodów jest osłabiony w przypadku występowania ubezpieczenia wewnątrz rodziny. Wykorzystamy nasz model do znalezienia przyczyn wzrostu nierówności dochodowych w gospodarkach transformujących się. Bezpośrednie modelowanie zachowania gospodarstwa domowego zamiast jednostek w tym kontekście ma szczególne znaczenie z uwagi na znaczny spadek zatrudnienia kobiet na początku transformacji.

(H3) Po trzecie, pokażemy, że efekty polityk nakierowanych na redukcję nierówności różnią się w modelu z bezpośrednio modelowanymi decyzjami wewnątrz rodziny. Oznacza to, że makroekonomiczne efekty progresywnych podatków są większe w gospodarkach zamieszkanych przez rodziny (niż w gospodarkach zamieszkanych przez jednostki), i w efekcie końcowym redukcja nierówności jest większa.

Wealth and income inequality remain an important challenge. Piketty (2013) argues that a way to curb inequality is to introduce progressive wealth taxation. However, to adequately address inequality, one needs to comprehend its sources. Meanwhile micro-founded models still struggle to reproduce wealth distributions observed in the data (De Nardi, 2016). This unsatisfactory performance of models in reproducing wealth inequality despite matching idiosyncratic labor income shocks closely to the data may stem from the fact that work is not the only source of revenue for households. Accumulated savings generate a stream of revenue from interest, which too may be subjected to shocks. Moreover, returns on capital may be correlated with returns on labor (e.g. Khan and Kim, 2015, Kacperczyk, Nosal and Stevens, 2015). Given these premises we propose to extend the state-of-the-art approach with multiple shocks to allow for magnifying effects on ex post heterogeneity (e.g.labor income shocks and capital income shocks, aggregate shocks, etc.) and family decision-making (and within family risk-sharing). We will verify the following three related hypotheses.

(H1) Wealth taxation and labor income taxation progressivity have opposite effects in a sense that progressive labor income taxes discourage wealth accumulation, but not vice versa.

(H2) The effect described in H1 is substantially attenuated by within-family insurance.

(H3) The effects of policies aimed at reducing inequality differ in an economy with explicit family structure (and decision-making) and in an economy populated by independent individuals.